कोकणासाठी हे प्रकरण अतिशय गंभीर का आहे? विषप्रयोग!!!चिपळूण च्या हॉटेल अभिरुची मध्ये पार पडल्या मुलाखत

🔴 *धक्कादायक खुलासा* 🔴

कोकणाची “देवभूमी” आता होणार “विषभूमी”?

प्रविण किणे 

लेखक 

*इटलीतल्या नागरिकांना मूतखडे नव्हे..... तर किडनीचा कर्करोग झाला.*

⚠️ *इटलीत ‘पर्यावरणीय आपत्ती’ ठरलेली PFAS रसायनांची फॅक्टरी भारतात स्थलांतरित – रत्नागिरीत कार्यरत असल्याचे आंतरराष्ट्रीय तपास अहवाल* ⚠️

📅 दिनांक: १७/१२/२५

📍 रत्नागिरी, महाराष्ट्र

इटलीतील Miteni S.p.A. ही कंपनी PFAS (Per- and Polyfluoroalkyl Substances) म्हणजेच “Forever Chemicals” तयार करत होती.

ही रसायने नष्ट होत नाहीत, पाणी, माती व मानवी शरीरात कायमस्वरूपी साचतात — हे आंतरराष्ट्रीय वैज्ञानिक व आरोग्य संस्थांनी मान्य केलेले तथ्य आहे.

🔴 इटलीतील सिद्ध झालेले तथ्य

👉 Vicenza (Trissino), इटली येथे या फॅक्टरीमुळे:

• सुमारे ३.५ लाख नागरिकांचे पिण्याचे पाणी दूषित झाले (अधिकृत सार्वजनिक आकडे)

• सुमारे ४,००० “Excess Deaths” नोंदवले गेले

(हृदयविकार, किडनी कॅन्सर, वृषण कॅन्सरशी सांख्यिकीय संबंध – दीर्घकालीन अभ्यासांवर आधारित)

• २०१८ मध्ये फॅक्टरी कायमची बंद

• जून २०२५ मध्ये इटालियन न्यायालयाचा ऐतिहासिक निकाल

👉 ११ माजी अधिकाऱ्यांना एकत्र १४१ वर्षांची शिक्षा

👉 गुन्हे: Environmental Disaster व Water Poisoning

⚠️ फॅक्ट-चेक स्पष्टिकरण:

“४,००० मृत्यू” ही संख्या महामारीशास्त्रीय (epidemiological) अभ्यासांतील Excess Deaths दर्शवते.

प्रत्येक मृत्यूला थेट न्यायालयीन कारण म्हणून घोषित केलेले नाही — हे वैज्ञानिकदृष्ट्या प्रामाणिक स्पष्टीकरण आहे.

❗ आता धक्कादायक माहिती समोर आली आहे (आंतरराष्ट्रीय माध्यमांनुसार) ❗

इटलीत दिवाळखोरीत गेलेल्या Miteni कंपनीची

• संपूर्ण तंत्रज्ञान

• यंत्रसामग्री

• पेटंट्स

• EU-REACH नोंदणी व तांत्रिक दस्तऐवज

👉 भारतातील Laxmi Organic Industries यांनी २०१९ मध्ये खरेदी केल्याची नोंद

👉 २०२१–२०२३ दरम्यान १,००० हून अधिक कंटेनरमध्ये

👉 रत्नागिरी जिल्ह्यातील लोटे परशुराम MIDC येथे स्थलांतर

📌 फॅक्ट-चेक (उत्पादन स्थिती):

• सरकारी कागदपत्रांमध्ये Fluorinated Intermediates साठी परवानग्या

• The Guardian, JournalismFund Europe यांसारख्या तपास पत्रकारितेनुसार

👉 २०२५ पासून PFAS-संबंधित युनिट कार्यरत / नमुने पुरवठा सुरू

⚠️ टीप: “कार्यरत” ही माहिती तपास पत्रकारितेवर आधारित आहे; सर्व उत्पादन तपशील सार्वजनिक उपलब्ध नाहीत.

🚨 रत्नागिरीसाठी हे प्रकरण अतिशय गंभीर का आहे? 

🔴 भारतामध्ये PFAS वर स्वतंत्र राष्ट्रीय बंदी किंवा ठोस मानके नाहीत

(हे शासकीय व वैज्ञानिक अहवालांनी मान्य केलेले नियामक वास्तव आहे)

🔴 लोटे MIDC – नोंदवलेली पायाभूत समस्या

• वारंवार वीजखंडित

• CETP बंद पडण्याच्या तक्रारी

• अशुद्ध सांडपाणी नाल्यांत जाण्याचे आरोप

🔴 पश्चिम घाट – जैवविविधता क्षेत्र

🔴 वाशिष्ठी व जगबुडी नद्या → समुद्र → मासेमारी व पर्यावरण

🥭 हापूस आंबा शेती

👨‍👩‍👧‍👦 हजारो कुटुंबांचे जीवनमानावर संभाव्य संकट

⚠️ हे फक्त उद्योग प्रकल्प नाही – हा सार्वजनिक आरोग्याचा स्फोटक प्रश्न आहे

❗ इटलीत जे रसायन “मानवी जीवनासाठी घातक” ठरले

❗ जेथे न्यायालयाने “पर्यावरणीय आपत्ती” घोषित केली

❗ तीच यंत्रणा आज नियमशून्य भारतात स्थलांतरित

❓ रत्नागिरी पुढचा Vicenza होणार का?

❓ आज शांत – उद्या कर्करोग, दूषित पाणी व मृत्यू?

❗ उद्योगमंत्री यांनी यावर तातडीने उत्तर द्यावे ❗

📌 लोटे परशुराम MIDC त्यांच्या मतदारसंघात येते

📌 इटलीत बंद व शिक्षा झालेल्या तंत्रज्ञानाला महाराष्ट्रात परवानगी कशी?

📌 कोणत्या अटींवर, कोणत्या तपासणीनंतर?

📌 PFAS सारख्या “Forever Chemicals” बाबत स्थानिक जनतेला माहिती का दिली नाही?

🛑 हा आरोप नाही – हा तथ्यांवर आधारित सार्वजनिक प्रश्न आहे.

🛑 मौन म्हणजे संमती नव्हे, तर जबाबदारी टाळणे ठरेल.

🛑 तातडीच्या मागण्या (Precautionary Principle)

✔️ स्वतंत्र पर्यावरणीय व आरोग्य तपासणी

✔️ पाणी, माती चाचण्या.

✔️ PFAS युनिटवर तात्पुरती स्थगिती

✔️ सर्व आयात, REACH व परवानगी कागदपत्रे सार्वजनिक करणे

📢 हा संदेश थांबवू नका.

📢 आज प्रश्न विचारला नाही, तर उद्या उत्तर देण्यास उशीर होईल.

— सार्वजनिक हितासाठी प्रसारित | स्रोत: आंतरराष्ट्रीय न्यायालयीन निकाल, वैज्ञानिक अभ्यास, तपास पत्रकारिता

*🚫इटलीतून हद्दपार केलेली केमिकल कंपनी रत्नागिरीत चालू होणार?*

*हो, ही माहिती खरी आहे. इटलीतील ज्या कंपनीमुळे पर्यावरणाचे मोठे नुकसान झाले होते, तिची यंत्रसामग्री आणि तंत्रज्ञान आता रत्नागिरी जिल्ह्यातील लोटे परशुराम एमआयडीसी (खेड) मध्ये वापरले जात असल्याचे वृत्त समोर आले आहे.*

*या प्रकरणातील मुख्य मुद्दे खालीलप्रमाणे आहेत :*

 *कंपनीचे नाव :* इटलीतील 'मिटेनी' (Miteni S.p.A) ही कंपनी प्रदूषणाच्या गंभीर आरोपांमुळे २०१८ मध्ये बंद पडली होती. या कंपनीची मशिनरी आणि पेटंट्स भारतीय कंपनी लक्ष्मी ऑरगॅनिक्स (Laxmi Organic Industries) च्या एका उपकंपनीने खरेदी केल्याचे सांगितले जाते.

 

*प्रदूषणाचे कारण :* इटलीमध्ये या कंपनीने PFAS (Per- and polyfluoroalkyl substances) या रसायनांची निर्मिती केली होती. या रसायनांना 'फॉरेव्हर केमिकल्स' (Forever Chemicals) म्हणतात कारण ती निसर्गात कधीही नष्ट होत नाहीत. यामुळे तिथल्या साडेतीन लाख लोकांच्या पिण्याच्या पाण्याचे स्रोत दूषित झाले होते.

 

*कायदेशीर कारवाई :* इटलीमध्ये या कंपनीच्या माजी अधिकाऱ्यांना जून २०२५ मध्ये पर्यावरणाची हानी केल्याबद्दल तुरुंगवासाची शिक्षा देखील सुनावण्यात आली आहे.

 *सध्याची स्थिती:* लोटे परशुराम येथील 'लक्ष्मी ऑरगॅनिक्स'च्या प्रकल्पात (Yellowstone Fine Chemicals) या मशिनरीद्वारे उत्पादन सुरू झाल्याच्या बातम्या नोव्हेंबर २०२५ मध्ये प्रसिद्ध झाल्या आहेत.

*स्थानिक चिंता :*

या रसायनांमुळे कर्करोग, यकृताचे आजार आणि हार्मोनल असंतुलन यांसारखे गंभीर आजार होऊ शकतात, अशी भीती पर्यावरण तज्ज्ञांनी व्यक्त केली आहे. कोकणातील पर्यावरणावर आणि लोकांच्या आरोग्यावर याचे परिणाम होऊ शकतात, असे या क्षेत्रातील तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.

*१. कंपनीची पार्श्वभूमी (Miteni SpA, Italy)*

*प्रदूषणाचा प्रकार :* इटलीतील 'मिटेनी' (Miteni) ही कंपनी PFAS (Per- and polyfluoroalkyl substances) नावाच्या रसायनांचे उत्पादन करत होती. या रसायनांना 'फॉरेव्हर केमिकल्स' म्हणतात, कारण ती निसर्गात किंवा मानवी शरीरात कधीही पूर्णपणे नष्ट होत नाहीत.

*परिणाम :* या कंपनीने इटलीतील 'व्हेनेटो' प्रांतातील सुमारे ३.५ लाख लोकांचे पिण्याचे पाणी दूषित केले होते. तिथल्या लोकांच्या रक्तामध्ये या विषारी रसायनांचे प्रमाण खूप जास्त आढळले असून त्याचा संबंध कर्करोग, वंध्यत्व आणि हृदयरोगाशी जोडला गेला आहे.

*कारवाई :* २०१८ मध्ये ही कंपनी दिवाळखोर घोषित झाली. जून २०२५ मध्ये इटलीच्या न्यायालयाने या कंपनीच्या ११ माजी अधिकाऱ्यांना एकूण १४१ वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली आहे.

*२. रत्नागिरीतील प्रकल्प (Lote Parshuram, Khed)*

*3.मालकी:* भारतीय कंपनी लक्ष्मी ऑरगॅनिक्स (Laxmi Organic Industries) ने २०१९ मध्ये एका लिलावाद्वारे मिटेनी कंपनीची सर्व मशिनरी, तंत्रज्ञान आणि पेटंट्स खरेदी केले.

*स्थलांतर :* इटलीतील तोच कारखाना 'डिस्मेंटल' (सुटा) करून ३०० हून अधिक कंटेनर्समधून भारतात आणण्यात आला.

*सध्याची स्थिती :* हा प्रकल्प रत्नागिरीतील लोटे परशुराम एमआयडीसी मध्ये 'यलोस्टोन फाईन केमिकल्स' (Yellowstone Fine Chemicals) या नावाने सुरू करण्यात आला आहे. २०२५ च्या सुरुवातीपासून हा प्रकल्प पूर्णपणे कार्यान्वित (Fully Operational) झाला असल्याचे अहवाल सांगत आहेत.

*३.गंभीर चिंतेच्या बाबी तंत्रज्ञान :*  ज्या मशिनरीमुळे इटलीत पर्यावरणाचा विनाश झाला, तीच जुनी मशिनरी आणि तंत्रज्ञान येथे वापरले जात आहे.

*नियमन :* भारतामध्ये PFAS रसायनांच्या उत्पादनाबाबत आणि विल्हेवाटीबाबत पाश्चिमात्य देशांच्या तुलनेत कायदे शिथिल आहेत, ज्याचा फायदा ही कंपनी घेऊ शकते अशी भीती व्यक्त होत आहे.

*स्थानिक परिणाम :* लोटे परशुराम एमआयडीसी आधीच प्रदूषणाच्या समस्यांशी झुंजत आहे. या नवीन प्रकल्पामुळे वशिष्टी नदी आणि परिसरातील भूगर्भातील पाणी कायमचे दूषित होण्याची भीती पर्यावरणवादी व्यक्त करत आहेत.

*महत्त्वाची नोंद :* हा विषय सध्या आंतरराष्ट्रीय माध्यमांमध्ये (उदा. The Guardian) देखील गाजत आहे, कारण युरोपातून हद्दपार झालेले प्रदूषक उद्योग विकसनशील देशांमध्ये हलवण्याच्या "Toxic Trade" प्रवृत्तीवर यामुळे प्रश्नचिन्ह उभे राहिले आहे.

*📍या प्रकल्पाच्या विरोधात सध्या सुरू असलेल्या कायदेशीर हालचाली आणि प्रदूषणाबाबतचे तांत्रिक नियम खालीलप्रमाणे आहेत:*

*१. कायदेशीर आणि प्रशासकीय हालचाली :* या प्रकल्पाचे गांभीर्य लक्षात घेऊन स्थानिक नागरिक आणि पर्यावरणप्रेमींनी आवाज उठवण्यास सुरुवात केली आहे

*प्रदूषण नियंत्रण मंडळाची भूमिका:* महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळाने (MPCB) या कंपनीला 'स्थापनेसाठी संमती' (Consent to Establish) देताना कडक अटी घातल्याचा दावा केला आहे. मात्र, कंपनी इटलीतील तीच जुनी मशिनरी वापरत असल्याने या अटींचे पालन होईल का, याबाबत साशंकता आहे.

*स्थानिक विरोध:* लोटे परशुराम परिसरातील गावकऱ्यांनी आणि कोकणातील पर्यावरण संस्थांनी यावर आक्षेप घेतला आहे. इटलीतील न्यायालयाच्या निकालानंतर (ज्यामध्ये ११ अधिकाऱ्यांना शिक्षा झाली), आता केंद्र आणि राज्य सरकारवर या प्रकल्पाच्या पुनर्विचारासाठी दबाव वाढत आहे.

*आंतरराष्ट्रीय दबाव:* 'द गार्डियन' (The Guardian) सारख्या जागतिक माध्यमांनी हा विषय लावून धरल्यामुळे हा आता केवळ स्थानिक प्रश्न न राहता आंतरराष्ट्रीय 'टॉक्सिक ट्रेड' (Toxic Trade) चा विषय बनला आहे.

*२. PFAS रसायने नेमकी घातक का आहेत?*

या कंपनीत तयार होणारी PFAS रसायने ही "सायलेंट किलर" मानली जातात:

पाणी दूषितीकरण: ही रसायने पाण्यात विरघळली की ती साध्या वॉटर प्युरिफायरने (RO) देखील वेगळी करता येत नाहीत. ती जमिनीच्या खालच्या पाण्याचे साठे (Groundwater) कायमचे खराब करतात.

आरोग्यावर परिणाम: ही रसायने मानवी शरीरातील रक्तामध्ये साठून राहतात (Bioaccumulation). यामुळे किडनी कॅन्सर, थायरॉईडचे आजार, गरोदर महिलांमध्ये समस्या आणि लहान मुलांच्या रोगप्रतिकारशक्तीवर गंभीर परिणाम होतात.

विल्हेवाट: या रसायनांची विल्हेवाट लावण्यासाठी अत्यंत उच्च तापमानावर (१०००°C पेक्षा जास्त) प्रक्रिया करावी लागते, जी अत्यंत खर्चिक आणि कठीण असते.

*३. भारतातील नियमांची स्थिती :*

भारतात या रसायनांबाबत काही कायदेशीर त्रुटी आहेत ज्याचा फायदा कंपन्यांना मिळू शकतो.

*कठोर मानकांचा अभाव :* अमेरिका आणि युरोपमध्ये PFAS च्या वापराबाबत अत्यंत कडक मर्यादा आहेत. भारतात अशा रसायनांसाठी अद्याप स्वतंत्र आणि स्पष्ट 'डिस्चार्ज स्टँडर्ड्स' (प्रदूषण मर्यादा) तितक्या कडक नाहीत.

*जुन्या मशिनरीचा वापर :* भारतामध्ये जुन्या किंवा परदेशातून आयात केलेल्या मशिनरीवर बंदी घालण्याबाबत ठोस नियम नसल्याने 'मिटेनी' सारख्या कंपन्यांना भारतात येणे सोपे जाते.

*पुढील पावले काय असू शकतात?*

जर तुम्हाला या विषयावर अधिक लक्ष ठेवायचे असेल किंवा काही कृती करायची असेल, तर खालील गोष्टी 

*महत्त्वाच्या ठरतील:*

*जनहित याचिका (PIL):* या प्रकल्पाच्या विरोधात राष्ट्रीय हरित न्यायाधिकरणात (NGT) जनहित याचिका दाखल केली जाऊ शकते.

*माहिती अधिकार (RTI):* कंपनीने सादर केलेला 'पर्यावरण परिणाम अहवाल' (Environment Impact Assessment - EIA) मिळवून त्यातील त्रुटी तपासल्या जाऊ शकतात.

*आरोग्य तपासणीची मागणी :* परिसरातील लोकांच्या रक्ताचे नमुने तपासून आधीच काही परिणाम झाला आहे का, याची मागणी सरकारकडे करता येईल.