झाडांची कत्तल, कुंभमेळा, शिक्षणातील दुरावस्था आणि बहुजनांचा राजकीय बहिष्कार)

प्रविण किणे 

लेखक,  दिग्दर्शन,  विचार परिवर्तन 

janatamalikindia@gmail.com 

https://chat.whatsapp.com/LONrsGYBeAG9i89zhJNaUe?mode=hqrt2

🔥 “धर्माचे मेळे, शिक्षणाचे शून्य: कुणासाठी देश उभारतोय?” 🔥

(झाडांची कत्तल, कुंभमेळा, शिक्षणातील दुरावस्था आणि बहुजनांचा राजकीय बहिष्कार)

---

प्रस्तावना: धर्माच्या नगाऱ्यांत बुडालेला विवेक

कुंभमेळा—एक ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिक सोहळा.

त्याच्या आधीच्या तयारीत राज्य सरकारे हजारो कोटींची बिले पास करतात, शेकडो प्रकल्पांना संमती मिळते, लाखो कामे “तातडीची” म्हणून मंजूर होतात.

पण त्याच राज्यात—

गावातील शाळा बंद पडतात,

आदिवासी विभागात एक शिक्षक तीन वर्ग शिकवतो,

डोंगराळ भागात मुलांना ५–७ किमी पायपीट करावी लागते,

आणि शहरांमध्ये झाडांची कत्तल “विकास” म्हणून समोर आणली जाते.

हे दृश्य समृद्धीचे नाही, तर प्राथमिकता हरवलेल्या सत्तेचे आहे.

---

🔥 नाशिकमध्ये झाडांची कत्तल — आणि पाप पुण्य कुठे मोजलं जातं?

कुंभमेळ्याच्या निमित्ताने नाशिकमध्ये मोठ्या प्रमाणावर झाडे तोडली जात आहेत.

उद्याचे पर्यावरण, हवा, पाणी, आरोग्य, हवामान—

हे काही DevOps वाले तात्पुरते प्रोजेक्ट नाहीत की “मेळा संपला की सर्व पूर्ववत!”

झाड म्हणजे प्राण. हवा. भवितव्य.

पण सत्ता म्हणते—

“मेळ्याला जागा हवी म्हणून झाडे जावोत.

मेळा होतो वर्षातून एकदा;

हवा तर रोजच उपलब्ध असते.”

हा कुठला विकास?

कुंभमेळ्यासाठी झाडे कापून धर्म वाचतो का?

की धर्माचे नाव घेऊन सत्ता स्वतःचे राजकारण टिकवते?

कुसुमाग्रजांनी किती अचूक लिहिले होते—

> “वेड्यात काढू नका रे, वेडंच खरे जग बदलेल,

जिथे जीव माणसांचा नाही, तिथे देवांची पूजा कशाला?”

आज या ओळी अधिक टोकदार वाटतात.

नाशिकचा जीव श्वास घुटमळतोय,

आणि सरकार म्हणते — “या, पवित्र मेळा आहे!”

---

कुंभमेळ्याचा झगमगाट vs. शिक्षणाचा अंधार

भारत हा विरोधाभासाचा देश आहे—

मेळ्यासाठी २५००० कोटी “आर्थिक क्रिया”,

पण शिक्षणासाठी?

शाळा बंद, शिक्षक नाहीत, पायाभूत सुविधा नाहीत.

सरकारची प्राथमिकता स्पष्ट आहे—

जिथे भीड आहे, तिथे बिल;

जिथे मत आहे, तिथे पैसा;

जिथे मुलं आहेत, तिथे शांतता;

तेथे खर्च? नको.

धर्म हा “बहुसंख्यांचा भावनिक बटण” आहे.

ते दाबले की लोकांचा विवेक बंद होतो.

कारण मग कुणी प्रश्न विचारत नाही—

“इतका खर्च मेळ्यावर, आणि मुलांच्या शिक्षणावर नाही का?”

---

🔥 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा हा देश असता तर…

बाबासाहेब यांची पहिली अट काय होती?

शिक्षण. शिक्षण. आणि शिक्षण.

ते म्हणाले:

> “शिक्षणाशिवाय माणूस गुलामच राहतो.”

आणि आज?

बहुजन समाजाचा मोठा भाग—

धर्माच्या आकर्षणात, मेळ्याच्या गदारोळात,

टीव्हीच्या प्रचारात,

मोठ्या बॅनरांच्या दिखाव्यात—

पुन्हा एकदा “भावनिक गुलामगिरी” स्वीकारतो आहे.

बाबासाहेब असते तर त्यांनी पहिला प्रश्न विचारला असता—

**“हजारो कोटी मेळ्यावर?

मुलांच्या शिक्षणावर का नाही?

झाडांची कत्तल विकास आहे की विनाश?”**

त्यांनी धर्माच्या नावावर होणारे राजकीय शोषण सर्वात आधी ओळखले होते.

आजचा काळ त्याच विचाराची पुनरावृत्ती करतो आहे.

---

🔥 ज्योतिबा फुले — 'धर्मापेक्षा सत्य मोठं, आणि सत्यापेक्षा शिक्षण'

जर फुले आज असते तर ते विचारले असते—

> “धर्मासाठी लाखोंची गर्दी असते,

पण शाळा बंद होते तेव्हा गाव शांत कसे?”

फुले म्हणाले—

> “अज्ञान हीच गुलामी आहे आणि शिक्षण हेच स्वातंत्र्य.”

पण आजच्या राजकीय भारतात—

अज्ञानाची कापणी हीच सत्तेची शेती झाली आहे.

---

🔥 गांधीजींचा प्रश्न — “मेळ्याची गर्दी समाज बदलते की शिक्षण?”

गांधीजी म्हणत—

> “शिक्षण म्हणजे जीवनाचे शिकणे, फक्त अक्षरांचे नाही.”

ते ही विचारले असते—

कुंभमेळ्याने समाज सुधारतो की झाडांच्या छायेखाली शिकणारे मूल?

गांधीजींच्या विचारात शिक्षण हे आत्मनिर्भरतेचे साधन होते.

आजच्या भारतात शिक्षण म्हणजे—

अनुदान बंद करा,

शाळा बंद करा,

शिक्षकांचे पद भरा नाहीत,

आणि मग बोला “विकास!”

---

🔥 देशाचे गणित: हजारो कोटींचा मेळा vs एका गावातली शाळा

कुंभमेळ्याचा अंदाजित खर्च: ₹7000–₹25000 कोटी

शाळा चालवण्याचा खर्च?

एक शिक्षक, एक इमारत, प्राथमिक सुविधा —

कधी २० लाखही पुरतात.

देशात ६०,००० शाळा बंद होत आहेत किंवा होऊ घातल्या आहेत.

एवढ्या शाळा चालू ठेवण्यासाठी लागणारा खर्चही

एका मोठ्या धार्मिक मेळ्यापेक्षा कमी आहे.

पण सरकारचा विचार स्पष्ट—

“गर्दी दिसली की सत्ता दिसते.

शाळा दिसली की खर्च दिसतो.”

---

🔥 नाशिकच्या झाडांची हत्या — विकासाच्या दुष्काळात अधांतरी भविष्य

पन्नास, शंभर, हजार वर्षांचे झाड—

एक श्वासाचा कारखाना.

एक हरितधन.

झाड कापण्याचा अर्थ—

हिवाळ्याची राख, उन्हाळ्याची आग,

पावसाची असमानता,

आणि शहराचा उष्णतेचा कारखाना.

नाशिकसारख्या शहरात झाडे तोडून

मेळा करण्याची कल्पनाच

पर्यावरणीय गुन्हा आहे.

धर्माला इतकी जागा हवी असेल,

तर मानवी जीवन कुठे ठेवणार?

माणसांची फुफ्फुसे जळली तरी

मेळा मात्र मोठा झाला असेल,

इतिहास सांगेल—

“एके काळी इथे झाडे होती.”

---

🔥 शायरी — या व्यवस्थेवर एक चाबूक

> धर्माच्या मेळ्याचा आवाज मोठा,

पण शाळेतील घंटा शांत का?

जिथे झाडे मेले, तिथे देव राहतात का?

आणि जिथे माणसे अंधारात,

तिथे स्वर्गाच्या कथा कोण सांगतं का?

---

🔥 कुसुमाग्रजांचा भाव — शब्द जग जाळतात

> “जगण्याची ज्वाला जेव्हा माणसांत जागी होईल,

तेव्हा देवही सांगेल — आधी मानव वाचवा!”

आज या ओळी नव्या अर्थाने प्रकटतात.

झाडे मरतायत.

शिक्षण मरतंय.

विवेक मरतोय.

आणि जनता?

गर्दीत, गोंधळात, धर्माच्या आवाजात दडलेली.

---

🔥 निष्कर्ष — देशाला मेळे नकोत, भविष्य हवे आहे

धर्माला विरोध नाही.

संस्कृतीला विरोध नाही.

श्रद्धेला विरोध नाही.

पण खर्चाच्या प्राथमिकतेला जरूर विरोध आहे.

**देशाला आधी हवे—

शिक्षण, वातावरण, पर्यावरण, अन्न, आणि सुरक्षित भविष्य.**

कुंभमेळा वर्षातून एकदा येतो.

पण

मुलांचे शिक्षण दररोज घडते.

झाडे दररोज ऑक्सिजन देतात.

आणि पर्यावरणाचा विनाश दररोजच स्तब्ध करतो.

---

🔥 अंतिम आवाहन — आपल्या धडावर आपलेच डोके

लोकांनी विचाराला जागे व्हायला हवं.

धर्माचा आदर करा, पण

धर्माच्या नावावर विवेकाचे बलिदान करू नका.

पुन्हा एकदा सांगतो:

**कुंभमेळ्यासारखा खर्च

शिक्षणावर केला पाहिजे.**

झाडांची कत्तल थांबवली पाहिजे.

बाबासाहेब, फुले, गांधींच्या विचारांना पुन्हा लोकजागृती दिली पाहिजे.

कारण—

> “शिक्षण म्हणजे स्वातंत्र्य.

झाडे म्हणजे जीवन.

यांच्यापेक्षा मोठे कुठलेही मेळे नाहीत.”

प्रविण किणे 

लेखक,  दिग्दर्शन,  विचार परिवर्तन 

janatamalikindia@gmail.com